|
Από το στοχασμό των
σοφιστών
Κριτίας
(455-403 π.Χ)
Είναι περισσότερο γνωστός ως
πολιτικός, κορυφαίος εκφραστής της αριστοκρατικής μερίδας, ο
περισσότερο βίαιος από τους Τριάκοντα Τυράννους (του 404/403 π.Χ.),
που κυβέρνησαν την Αθήνα την ώρα της ήττας και «εν χρόνω ολίγω
χρυσήν απέδειξαν την έμπροσθεν πολιτείαν» (=μέσα σε λίγο χρόνο
απέδειξαν με την κακουργηματική πολιτεία τους χρυσό το προηγούμενο
πολίτευμα, το δημοκρατικό).*
Από το λογοτεχνικό
έργο του, που σώζεται αποσπασματικά, αποκαλύπτεται και στοχαστής
τολμηρός, όπως φαίνεται στους παρακάτω στίχους:
«Ην (ποτέ) χρόνος ότε ην
άτακτος ανθρώπων βίος
και θηριώδης ισχύος τε
υπηρέτης...
Και έπειτά μοι δοκούσιν
άνθρωποι νόμους
θέσθαι κολαστάς, ίνα δίκη
τύραννος η
..............
Έπειτα, επειδή τα μεν
εμφανή οι νόμοι απείργον
λάθρα δε έπρασσον ....
πυκνός τις και σοφός γνώμην
ανήρ
........ το θείον εισηγήσατο,
όπως είη δείμα τοις κακοίς....
Μετάφραση:
Υπήρξε κάποια (παλαιά) εποχή
που ήταν ακατάστατη
η ζωή των ανθρώπων γεμάτη
θηριωδία
και υποταγμένη στη βία...
Αργότερα, νομίζω, οι άνθρωποι
θέσπισαν νόμους
τιμωρούς, ώστε η δικαιοσύνη να
τους κυβερνά ......
Αργότερα, επειδή φανερές
αδικοπραγίες τις εμπόδιζαν
οι νόμοι, κρυφά όμως οι
άνθρωποι αδικοπραγούσαν.......
(τότε νομίζω) κάποιος
επινοητικός σοφός άνδρας
σοφίστηκε για τους θνητούς
φόβο θεού,
ώστε να υπάρχει για τους
κακούς κάτι να φοβούνται.......
*Αυτή την κρίση διατύπωσε για
το επτάμηνο των Τριάκοντα (404-403 π.Χ.) ο Πλάτων στην Ζ΄
Επιστολή του, μια μορφή αυτοβιογραφίας του, μολονότι κάποιοι
απ' αυτούς, όπως ο Κριτίας, ήταν συγγενείς του, από την
οικογένεια της μητέρας του.
|