|
Βήματα Γνωσιολογίας από
τον Παρμενίδη (περίπου 515-460 π.Χ.)
Η γνωσιακή πορεία
του Ανθρώπου ακολουθεί τούτα τα βήματα: ερεθίσματα που
φτάνουν στις αισθήσεις μας και διαβιβάζονται ως αισθήματα
στον εγκέφαλο. Αυτή την αντίληψη της πραγματικότητας την
επεξεργάζεται ο νους ως νόηση, σκέψη.
Η σκέψη εκφράζεται ως λόγος.
Αυτά τα βήματα βρίσκουμε
- ως
πρώτη πρόσβαση στο γνωσιακό φαινόμενο -σε στίχους του Παρμενίδη:
-
Diels -
Kranz,
Die Fragmente der
Vorsokratiker, 28
B
6: Χρη το λέγειν τε νοείν τε εόν
έμμεναι· έστι γαρ είναι, μηδέν δε ουκ έστι.»
(=Πρέπει
να υπάρχει αυτό που γίνεται αντικείμενο της νόησης και του λόγου, ενώ το
μηδέν δεν μπορεί
να υπάρχει.)
-
Diels -
Kranz,,
28 B
8: «Ταυτόν δ' εστί νοείν τε και ούνεκεν
εστί νόημα. Ου γαρ άνευ του εόντος, εν ώ πεφατισμένον εστί,
ευρήσεις το νοείν».
(=Το
ίδιο πράγμα είναι η νόηση για κάτι και αυτό το κάτι που προκαλεί τη
νοητική
πράξη. Γιατί
δεν μπορεί να υπάρξει νοητική πράξη χωρίς το αντικείμενο που
αυτή
εκφράζει).
-
Diels -
Kranz,
28 Β 3: «Ταυτόν εστί νοείν τε και είναι». (= Η νόηση για
κάποιο αντικείμενο εκφράζει αυτό το ίδιο το αντικείμενο που
αυτή νοεί).
-
Diels -
Kranz,
28 Α 46: (Γράφει ο Θεόφραστος ως γνώμη του Παρμενίδη):
«Το
αισθάνεσθαι και το φρονείν ως ταυτόν λέγει».
(= ο Παρμενίδης λέγει ότι
η αίσθηση που
έχουμε για την πραγματικότητα και η εικόνα που σχηματίζουμε
γι' αυτήν στο
νου είναι ένα και το αυτό, ταυτίζονται).
Συνοψίζοντας
τα θραύσματα αυτά της σκέψης του Παρμενίδη
μπορούμε απλά
να πούμε:
-
Υπάρχει
μια πραγματικότητα γύρω μας .
-
Οι
αισθήσεις μας συλλαμβάνουν την εικόνα της.
-
Αυτή η
εικόνα γίνεται για μας νόηση, έννοια.
-
Αυτή
την έννοια της πραγματικότητας εκφράζουμε με το λόγο μας,
με τη
γλώσσα μας.
|