Μέρος 3ο: Οι δουλειές των Σιατιστινών

Η παρουσία της πόλης στην οικονομική ζωή είναι σημαντική ιδιαίτερα στο 18ο αι. και ως τις αρχές του 19ου αι., όταν σε χώρες της Ευρώπης ανθούσαν οι εμπορικοί οίκοι των Σιατιστινών.

Η οικονομική ανάπτυξη στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στο εμπόριο των Σιατιστινών εμπόρων πρώτα με τη Βενετία και ύστερα με τις χώρες της Βαλκανικής και της Κεντροδυτικής Ευρώπης.

Την οικονομική άνθηση του 18ου αιώνα θα διαδεχτεί τον 19ο αιώνα η πτώχευση των εμπορικών οίκων και ο οικονομικός μαρασμός, όταν τα οικονομικά δεδομένα της Ευρώπης αλλάζουν εντυπωσιακά.

Η πόλη όμως αντιστέκεται στη φθορά. Η καλλιέργεια των αμπελιών και η ανάπτυξη της τέχνης της γούνας είναι τα πεδία που τώρα δέχονται την κύρια προτίμηση των Σιατιστινών .

Στη συνέχεια, αρχές του 20ου αι., πολλοί Σιατιστινοί αναζητούν καλύτερη τύχη σε Αμερική και Αυστραλία.

Σήμερα η πόλη προσπαθεί μέσα στο νέο οικονομικό τοπίο να βρει τη θέση της. Και πάλι η αμπελουργία και η γούνα είναι τα κύρια πεδία οικονομικής δραστηριότητας, με νέες όμως τεχνολογίες και προοπτικές.

Στις φωτογραφίες που θα ακολουθήσουν θα δούμε την οικονομική ζωή από μια άλλη οπτική γωνία, θα δούμε στιγμές της καθημερινότητας  των επαγγελματικών  ασχολιών των συμπατριωτών μας κύρια εδώ, στη γενέτειρα.

Η κτηνοτροφία είναι μια από τις πιο παλιές ασχολίες των Σιατιστινών. Ακόμη και η ίδρυση του πρώτου οικισμού, ο οποίος με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε στη σημερινή πόλη Σιάτιστα, σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές παραπέμπει σε ποιμένες που  έστησαν τα καλύβια τους στα υπήνεμα μέρη … Τσιποτούρα, Μπερνίτσα, Μπούνο, Λουλάδικα….

Η ζωή των κτηνοτρόφων είναι άρρηκτα συνδεμένη μ’ αυτήν ολόκληρης της πόλης. Έχει …….και τις δυσκολίες του χειμώνα.

Τα βοσκοτόπια είναι κοντά μας,…  ο Γρίβας, η Τσερβένα, κάποια χωράφια στις παρυφές της πόλης.

Οι ήχοι των κουδουνιών στα γκεσέμια πολλά απογεύματα γεμίζουν τον αέρα και κάνουν αισθητή την παρουσία τους.

Σκηνές της ζωής των κτηνοτρόφων έχουν περάσει και  σε έργα  καλλιτεχνών.

Στάδια της διαδικασίας παραγωγής των κτηνοτροφικών προϊόντων, όπως τα «κουρέματα», είναι ευκαιρία γιορτής για όλους τους Σιατιστινούς, κτηνοτρόφους και μη ….

Η αμπελουργία είναι συνυφασμένη με την οικονομική ζωή της Σιάτιστας. Απ' αυτήν ξεκινάει η οικονομική της επιτυχία και σ' αυτήν επιστρέφει, όταν οι άλλες ασχολίες...... την προδίδουν, όταν η οικονομική κρίση κάνει την επανεμφάνισή της...

Για τους σιατιστινούς αμπελουργούς  θα γράψουν οι εφημερίδες το 1928 (ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 16/6/1928 σελ. 1), σε μια περίοδο διεκδικήσεων ευνοϊκότερων όρων φορολόγησης του οίνου:

"...Είδαμε την ωραιότητα της εργασίας των. Είδαμε και εθαυμάσαμεν την αντοχήν των στην καλλιεργητική σκαπάνη, που έχει καταφάγει τα πέτρινα πόδια των βουνών και προχωρεί στες ραχούλες των να μαζεύη σε πεζουλάκια το ολίγο χώμα και να το φτιάνει αμπέλι. Τα περισσότερα βουναλάκια φαλακρά και πέτρινα, έχουν γρατσουνισθή εις αφάνταστο σημείο και έχουν στολισθή με κλήματα, που όσην πίκραν επήραν από τα εργατικά κορμιά δια να γίνουν τα στουρνάρια αμπελώνες, τόση γλύκα φέρουν στες ρόγες των σταφυλιών και τόσο πλούσια αμείβουν τον νοικοκύρη στο μοσχοπούλημα. Αυτό είναι το μυστικό της λαμπρότητος της Σιατίστης....".

Κάποτε ήρθαν και τα δύσκολα χρόνια της μετανάστευσης. Kαι έτσι ο σιατιστινός ....

Σε ξένη χώρα μια βραδιά

εβρέθηκε στα ξαφνικά

με μια φτερούγα στην καρδιά

και με πασπόρτ εργάτη.

(από το ποίημα Η μπαλάντα του μετανάστη του  Γιώργου Σκούρτη)

Πολλοί συμπατριώτες μας δούλεψαν  σκληρά στο Βέλγιο.

Αληθινοί σιατιστινοί δεν θα ξεχάσουν τους φίλους στην πατρίδα και θα στείλουν φωτογραφία από τον τόπο της δουλειάς στο Χαρίση, στο Χρήστο, στο Νιάκο…

Χαρισμένη στο φίλο μου Χαρίση για ενθύμιον του Βελγίου Ανθρακωρυχείο Σατεληνού Βελγίου.

Δεν έχω μοναχική φωτογραφία Χαρίση και σου στέλνω με την παρέα μου βγαλμένος στη γαλαρία, στη δουλειά.

Γεια σου φίλε Χρήστο, σε χαιρετώ. Από υγείαν είμαστε καλά.

Να τη δείξεις του Νιάκου και να τον πιάσει φόβος, κατεβαίνουμε 900 μέτρα κάτω και δουλεύουμε.

Γεια σου φίλε!

Φωτογραφίες από κεντήματα, κειμήλια οικογενειακά από χρυσοχέρες προγιαγιάδες:

Μπάντες, κεντηµένες σε ατλάζι µε ατλαζοβελονιά και µε µεταξωτές πολύχρωµες κλωστές, κοσµούσαν τους τοίχους των παλιών σιατιστινών σπιτιών, αλλά και ως κειμήλια στολίζουν ακόµα και σήµερα πολλά σπίτια µας.

Μπάντες αρραβώνα που εκφράζουν το όνειρο  κάθε νέας κοπέλας: µια ζωή µε αγάπη και  οµορφιά.

Εργόχειρα που µιλούν κι εκφράζουν µια αντίληψη ζωής: να χαίρεστε τη ζωή, να αισιοδοξείτε, έχει ο Θεός. Κρεµασµένα στους τοίχους των σπιτιών µας στέλνουν καθηµερινά το  µήνυµά τους.

Και ο Σταυρός, το σύµβολο της Θρησκείας µας, στην κρεβατοκάμαρα, στο Εικονοστάσι µας και  πάντα στην προίκα των κοριτσιών εκφράζει την  πίστη µας στη δύναµη του.

Εργόχειρα στη  θέση σηµερινών µικροεπίπλων.

Πετσετοθήκες

Εφηµεριδοθήκες

Βουρτσοθήκες

Η εφευρετικότητα και η καλαισθησία εδώ πηγαίνουν µαζί. Υλικά φθηνά (χαρτόνι, ύφασµα  απλό που θα καλύψει το χαρτόνι, κορδόνι χρωµατιστό) δουλεύονται µε µεράκι και φαντασία.

Κεντήµατα, δώρα της νύφης στο γαµπρό και  τους δικούς του ή εκείνα που θα φορέσει αυτή  στις πιο επίσηµες και χαρούµενες µέρες της  ζωής της.

Παντόφλες κεντηµένες  σε ατλάζι, βρακοζώνες  µε ηλιασµένο πανί και ψιλοδουλεµένες στις  άκρες τους, το γαµπριάτικο  συντρόφι θα επιδειχτούν στο σινί και είναι αληθινή πολυτέλεια  να τα φοράς.

Εργόχειρα που σε ξεκουράζουν µε το χρώµα,  το θέµα και την αποστολή τους και σε γαληνεύουν µε την οµορφιά τους.

Τα µιντέρια και οι καναπέδες µας γέµιζαν λουλούδια µε τα κεντηµένα µαξιλάρια ...

Η φινέτσα δεν περιορίζεται στα εργόχειρα μόνο,

καθρεφτίζεται στην ενδυμασία των Σιατιστινών.

Από το περιδέραιο του 10^ου  π. Χ  αιώνα μέχρι τον Μηνά Θεοδώρου, το γιατρό, το δήμαρχο στις μέρες της  απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό.

Μέρος 2ο:  Εθνικοί Αγώνες

Μέρος 4ο:  Η Σιάτιστα της Παιδείας