Ιερός Ναός προς τιμήν του Αγίου Μεγαλομάρτυρος  Γεωργίου


Στην τοποθεσία αυτή εορτάζονται την Καθαροδευτέρα τα Κούλομα (Κούλουμα). Εδώ την επέτειο εορτή του Αγίου Γεωργίου [ύστερα από τη θεία λειτουργία] γίνονταν αγώνες πάλης μεταξύ των νέων Χώρας και Γεράνειας. Εδώ εκκλησιάζονταν οι κάτοικοι και των δύο συνοικιών την τρίτη μέρα των Χριστουγέννων και από δω, ύστερα από την απόλυση της εκκλησίας, διευθύνονταν στη Γεράνεια τα ανθρωποκύματα, για να ανταποδώσουν τις επισκέψεις που οι Γερανειώτες τους έκαμαν τις δυο πρώτες μέρες των Χριστουγέννων…..
Ο ναός του Αγίου Γωργίου είναι νεότερης εποχής. Είναι ο μόνος ναός που έχει νάρθηκα με στοές και γυναικείο ολόγυρα όλης της εκκλησιάς. Προϋπήρχε στο χώρο αυτό αρχαίος (παλιότερος) ναός. Η παράδοση μας μετέδωκεν ότι σε μια επιδρομή τούρκικων ορδών η κανδηλανάπτρια, που κάθονταν στα κελιά, που ήσαν κτισμένα στο οπίσω μέρος της εκκλησιάς διώροφα, άκουσε τη νύχτα της παραμονής της επιδρομής ποδοβολητά αλόγων μέσα στην εκκλησιά και τα απέδωκε σε ετοιμασία των Αγίων Γε- ωργίου και Δημητρίου, που ετοιμάζονταν, για να εκδιώξουν την επομένη τους επιδρομείς από τη Σιάτιστα. Τούτο διαδόθηκε την άλλη μέρα, έδωκε θάρρος στους κατοίκους και μπόρεσαν να διώξουν τους επιδρομείς.
Και εδώ υπάρχει δένδρο που φέρει δυο κλάδους με στενό πέρασμα <ανάμεσά τους>, που όποιος το περάσει εύκολα <θεωρείται ότι> είναι αναμάρτητος και όποιος δυσκολεύεται στο πέρασμα έχει αμαρτίες. Ο περίβολος έχει περιτοίχισμα που έκαμεν η γιαγιά του Ναούμ Λιάκου. Είχε βρει χρήματα σε ένα μέρος του τοίχου και από φόβο στον Άγιο τα ξόδευσε και έκαμε το όλο περιτοίχισμα και τούτο δείχνει, επίσης, ότι προϋπήρχε ναός, γιατί αυτό έγινε μπροστά από 200 χρόνια <;>. Υπάρχει και κώδωνας (καμπάνα), δωρεά του Γ. Καραλιώτα, ο οποίος είχε σκοπό να κάμει και κω- δωνοστάσιο και είχε τοιμάσει τις αναγκαίες πέτρες. Αλλά, κατόπιν των καταστροφών που έπαθεν από τους Γερμανοϊταλούς, δεν πιστεύω να προβεί στην πραγματοποίηση του σκοπού του, που θα μείνει ευσεβής πόθος.
Ότι ήταν και αρχαίος ναός προσμαρτυρούν χαλκογραφίες από το 1765 και αφιέρωμα, μια μικρή λεκάνη μαρμάρινη με καλής τέχνης σκαλίσματα και με επιγραφή: «Αφιερώθη παρά του δούλου του θεού Παύλου Ζήση, Σιατιστέως, 1753».
Δεν υπάρχει άλλο δείγμα που να μας πληροφορεί για την εποχή της ανέγερσης. Σώζεται1 όμως μια επιστολή του Νεοφύτου2, ιεροδιακόνου στην εποχή του Αρχιερέως Ιωαννικίου, στην οποία γράφονται τα εξής από τα 1813 Μαρτίου 17. «Μάθε δε και τα περί της εμής κατάστάσεως, εί γε βούλοιο. Τους Ισοκρατικούς παραδίδομαι λόγους συν τοις λοιποίς συμμαθηταίς μοι εις το ενταύθα της πατρίδος υμών μουσείον, υπουργός ων άμα και διάκονός τε του Αγίου Γεωργίου Ναού·ματαίως αλλ’ ουν πονώ, επειδή περ κατά τον ειπόντα «ου δύνασθε δουλεύειν Θεώ και Μαμωνά», ουδ’ έγωγε υπουργείν άμα δύναμαι και σπουδάζειν». Από τα γραφόμενα φαίνεται ότι ήτο ξένος σπουδαστής στην Ελληνική Σχολή και διάκος του ναού Αγίου Γεωργίου, που μας φανερώνει ότι στον Άγιο Γεώργιο γίνονταν κάθε Κυριακή τακτική λειτουργία και βέβαια σύχναζαν εκεί εκείνοι που κατοικούσαν στην ενορία εκείνη. Γράφει δε σε φίλο του που (από) τη Σιάτιστα, που βρίσκεται (βρισκόταν) στην ξενιτιά, σε μέρος που ήταν και οι Πάντος Κασνάρη και Γεώργιος Πασιώτας από τη Σιάτιστα, γιατί και αυτούς κατασπάζεται αδελφικά.
--------------------------

 1 Σημ. επιμ.: Δεν διευκρινίζεται το «πού» σώζεται η επιστολή. Στο μέρος του αρχείου του Φ.Ζ. που επισκεφθήκαμε δεν εντοπίσθηκε.
2 Στο βιβλίο του Νικολάου Αργυριάδη Νεώτατα της Ελλάδος κατά της Ασίας τρόπαια, εν Λειψία της Σαξωνίας 1835 αναφέρεται ως συνδρομητης εκ Σιατίστης ο ιερολογιωτ. Διάκονος Κ. Νεόφυτος Ολυμπίτης.

(απόσπασμα από το βιβλίο του Φ. Ζυγούρη Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής).


                                                                                                                                                                                    Αικ. Ζωγράφου