 |
||
ΠΛΑΤΕΙΑ: Παύλου Μελά
Γεννήθηκε το
1870 στη Μασσαλία και από το 1874 έζησε στην Αθήνα. Το 1886
φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων, από όπου το 1891 αποφοίτησε ως
υπολοχαγός του Πυροβολικού. Ήταν από τα πιο δραστήρια μέλη της
Εθνικής Εταιρείας και
όνειρο και σκοπό του είχε βάλει τη λευτεριά των αλύτρωτων
αδερφών. Με ανησυχία παρακολουθούσε τη δράση της
Βουλγαρικής Εξαρχίας στη Μακεδονία, την έντονη προπαγάνδα της,
τον κίνδυνο του εκβουλγαρισμού του ελληνικού πληθυσμού της
Μακεδονίας και μαζί με άλλους ομοϊδεάτες συναδέλφους του (όπως
τους: Αλέξανδρο και Κωνσταντίνο Μαζαράκη, Γεώργιο Τσόντο,
Αθανάσιο Εξαδάκτυλο κ.ά.) αγωνίστηκε να αφυπνίσει τους
υπεύθυνους πολιτικούς και την κοινή γνώμη, να αντιδράσουν και να
προκαλέσουν ένοπλη τοπική αντίδραση των πληθυσμών της
Μακεδονίας, αφού επίσημα η Κυβέρνηση δεν το επιχειρούσε. Μετά το 1904,
όταν και η ελληνική Κυβέρνηση άλλαξε στάση και αποφάσισε να
μελετήσει και να λάβει μέτρα οργανωτικά για συστηματική
αντίδραση κατά της βουλγαρικής τακτικής στη Μακεδονία, ο
Παύλος Μελάς
αναλαμβάνει δράση και έρχεται στη Μακεδονία. Πρώτη του αποστολή, άνοιξη του 1904.
Φτάνει μυστικά (με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας) μαζί με άλλους
τρεις, τους Αλέξανδρο Κοντούλη, Αναστάσιο Παπούλα και Γεώργιο
Κολοκοτρώνη, και έχουν στόχο να μελετήσουν επιτόπου την
κατάσταση και να εισηγηθούν μέτρα για ανάληψη ένοπλου αγώνα.
Γρήγορα όμως φεύγουν, γιατί οι Τούρκοι πληροφορήθηκαν την
παρουσία τους και τους έβαλαν στόχο. Ιούλιο του 1904, με πρωτοβουλία
Κοζανιτών, έρχεται για δεύτερη φορά στη Μακεδονία, ως ζωέμπορος
αυτή τη φορά. Τότε έρχεται και στη Σιάτιστα, για να συναντήσει
ντόπιους αρχηγούς αγωνιστές και να βγουν άντρες για τον
σχηματισμό μικρών ένοπλων σωμάτων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν
τα ένοπλα τμήματα των Βουλγάρων. Στην τρίτη
αποστολή του στη Μακεδονία, Αύγουστο του 1904, στέλνεται επίσημα
από το
Μακεδονικό Κομιτάτο
της Αθήνας ως γενικός αρχηγός των Σωμάτων της περιοχής
Μοναστηρίου – Καστοριάς. Ο Μελάς στο διάστημα αυτό ως τον θάνατό
του φρόντισε κυρίως να οργανώσει την τοπική άμυνα και να
ενισχύσει το φρόνημα των κατοίκων. Προσπάθησε να εκφοβίσει τους
Βουλγάρους και να επαναφέρει στο Πατριαρχείο πληθυσμούς, που από
φόβο είχαν προσχωρήσει στην Εξαρχία. Στις 13
Οκτωβρίου βρίσκεται στο χωριό
Στάτιστα
για μια συνάντηση με τους οπλαρχηγούς
Π. Κύρου και Καούδη. Η παρουσία του εκεί προδόθηκε στους
Τούρκους από τον αρχικομιτατζή των Κορεστίων Μήτρο Βλάχο.
Τουρκικό απόσπασμα έφτασε κι επακολούθησε μάχη. Σε μια παύση
της, όταν άρχισε να νυχτώνει, ο Παύλος Μελάς βγήκε να βεβαιώσει
ότι το τουρκικό απόσπασμα έφυγε. Τον πυροβόλησαν, η σφαίρα τον
πέτυχε στην οσφυϊκή χώρα και σε λίγο πέθανε.
Ο θάνατός του συγκλόνισε το
Πανελλήνιο και το αφύπνισε. Ο
Ίων Δραγούμης
επιγραμματικά μας λέει:
«Ο Μελάς…με τη σπίθα που άναψε στον
καθένα, πολλοί, που ήταν τυφλοί ως τότε, είδαν». Και ποιος δεν θυμάται εδώ στη Δ.
Μακεδονία, ή δεν σιγοτραγούδησε το παρακάτω τραγούδι, έκφραση
του καημού του ετοιμοθάνατου, αλλά και της αγάπης του για την
πατρίδα και της πίστης, του ίδιου αλλά και του κόσμου, για τον
ερχομό της λευτεριάς:
Σαν τέτοια ώρα στο βουνό ο Παύλος
πληγωμένος
Μες στο νερό του αυλακιού ήτανε
ξαπλωμένος. …
…
Σταλαματιά το αίμα μου για σε Πατρίδα
χύνω,
Για να ’χεις δόξα και τιμή, να
λάμπεις σαν το κρίνο
Παύλος Μελάς κι αν πέθανε τα
παλικάρια ζούνε
Θα φέρουνε τη λευτεριά στη χώρα που
ποθούμε. Ο Παύλος
Μελάς, βέβαια, δεν ήταν ο μόνος που πολέμησε στον Μακεδονικό
Αγώνα, ήταν όμως κορυφαία μορφή. Ο συναγωνιστής του Κ.
Μαζαράκης έγραψε ότι ο Παύλος Μελάς αντιπροσωπεύει
«όλην την ιδεολογικήν δύναμιν του
αγώνος». Και ο
ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος σημειώνει εύστοχα:
«Ο Μακεδονικός αγών υπήρξεν υπόθεσις
ολοκλήρου του ελληνικού λαού, αλλά, όπως συμβαίνει πάντοτε,
ανεδείχθησαν κατά την διάρκειάν του ηγετικαί μορφαί, αι οποίαι
δια των ενεργειών των ή της θυσίας των έδωσαν βαθύτερον
περιεχόμενον εις αυτόν. Μεταξύ των ηγετικών αυτών μορφών
διακρίνονται ο
Ίων Δραγούμης
και ο
Παύλος Μελάς». Βασικά βοηθήματα για την παραπάνω
εργασία:
·
Διονυσίου Κόκκινου,
Η Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος,
τόμος 1ος.
·
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,
14ος τόμος, της Εκδοτικής Αθηνών.
·
Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό,
της Εκδοτικής Αθηνών.
·
Τα δημοτικά τραγούδια τα αναφερόμενα
στον Π. Μελά πήραμε από
άρθρο του κ. Γεωργίου Μπόντα,
που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ στις 22-10-2002
ΠΗΓΕΣ Το σχετικό άρθρο
της κ. Θεοδώρας Ζωγράφου-Βώρου στην ιστοσελίδα.
siatistanews.gr,
http://www.siatistanews.gr/1003/afieroma/1003afieroma.html,
ανάρτηση: 11/9/2015. Απόφαση του
Δημοτικού Συμβουλίου Σιάτιστας με αριθμό 263/90.
|
