ΟΔΟΣ: Βορείου Ηπείρου

Η Ήπειρος ως περιοχή είναι γνωστή από τα χρόνια του Ομήρου. Το ιστορικό της όνομα το πήρε πολύ αργότερα.

Από τον 4^ο π. Χ. αιώνα με το όνομα ΗΠΕΙΡΟΣ δηλώνεται η χώρα που απλώνεται από τα Ακροκεραύνια όρη και τον ποταμό Γενούσο (Skubi) ως τον Αμβρακικό κόλπο και από την Πίνδο μέχρι το Ιόνιο Πέλαγος.

Το τμήμα της Ηπείρου από τα σημερινά ελληνοαλβανικά σύνορα μέχρι τον ποταμό Γενούσο, το οποίο στους Βαλκανικούς πολέμους είχε ελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό, είναι αυτό που από το 1913 και μετά ονομάζουμε Βόρειο Ήπειρο και που με απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων ανήκει στην Αλβανία.

Χαρακτηριστική στον χώρο αυτό είναι η παρουσία του ελληνικού στοιχείου στην αρχαία, βυζαντινή, μεταβυζαντινή και σύγχρονη εποχή, σύμφωνα με τα μνημεία και τις ιστορικές πηγές.

Χαρακτηριστικές ιστορικές χρονολογίες:

1913, 4/17 Δεκεμβρίου: Υπογράφεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, με το οποίο καθορίζονται τα σύνορα του νεοδημιουργηθέντος αλβανικού κράτους και η Βόρειος Ήπειρος παραχωρείται στην Αλβανία.

1914, 31 Ιανουαρίου/13 Φεβρουαρίου: Ρηματική διακοίνωση της Μ. Βρετανίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Αυστροουγγαρίας και της Ρωσίας αναγνωρίζει την ελληνική κατοχή και κυριότητα των νησιών του βόρειου και του ανατολικού Αιγαίου, εκτός από την Ίμβρο, την Τένεδο και το Καστελόριζο που επανέρχονται στην Τουρκία …αλλά η Ελλάδα πρέπει να εκκενώσει στρατιωτικά τη Βόρειο Ήπειρο.

1914, 4/17 Φεβρουαρίου: «Μετά την αποχώρηση του ελληνικού στρατού, η Βόρειος Ήπειρος κηρύχτηκε αυτόνομη υπό την προσωρινή προεδρία του Γεωργίου Χρηστάκη-Ζωγράφου, που ως τότε ήταν γενικός διοικητής Ηπείρου» ( Ι.Ε.Ε., τόμος ΙΕ΄, σελ. 13).

1914, 17** Μαΐου: Οι εκπρόσωποι των Μεγάλων Δυνάμεων και της επαναστατικής κυβέρνησης της αυτόνομης Βόρειας Ηπείρου υπογράφουν στην Κέρκυρα πρωτόκολλο, με το οποίο παραχωρείται ευρεία αυτονομία στoυς Έλληνες της Βόρειας Ηπείρου μέσα στα πλαίσια του αλβανικού κράτους.

1921, 9 Νοεμβρίου: στη διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των Μεγάλων Δυνάμεων στο Παρίσι παραχωρείται  και πάλι η Βόρειος  Ήπειρος στην Αλβανία.

1941, 15 Απριλίου: Αρχίζει η σύμπτυξη του ελληνικού στρατού στην Αλβανία με στόχο την ευθυγράμμιση του μετώπου. Η Βόρεια Ήπειρος, η οποία έχει για τρίτη φορά από τις αρχές του 20ού αιώνα απελευθερωθεί από ελληνικά στρατεύματα (1912, 1915, 1940), εγκαταλείπεται οριστικά.*

*τα κείμενα με την πλαγιογράμματη γραφή είναι αποσπάσματα από το ΕΠΙΤΟΜΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ.

**  η ΙΕΕ, τόμος ΙΕ΄, σελ. 14 σημειώνει αντίστοιχη ημερομηνία 5/18 Μαΐου

ΠΗΓΕΣ

Εκδοτικής Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ, σελ. 13,14,88.

ΕΠΙΤΟΜΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Πρόσωπα - γεγονότα - ημερομηνίες - χάρτες – συνθήκες.  Έκδοση: ΤΟ ΒΗΜΑ, 2004.

Αφιέρωμα: Βόρειος Ήπειρος και Ελληνισμός. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Επτά Ημέρες, 6/3/1994.

Αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Σιάτιστας με αριθμό 263/90 και 76/92.