Voros.gr
 

Θέματα Εκπαίδευσης - Παιδείας

 

                                    Μορφές λόγου -Έκθεση Ιδεών

του Φ. Κ. Βώρου

 

 

Με τον όρο Έκθεση Ιδεών εννοούμε  κάθε διατύπωση προφορικού ή γραπτού λόγου, με τον οποίο κάποια ή κάποιος μπορεί να εκφράζει:

-          Αφήγηση  από κάποια περιστατικά , συνομιλίες, βιώματα, που έχουν συμβεί σε κάποιο χρόνο.

-          Περιγραφή για κάποια πράγματα, κτίσματα, κτήματα,  ποικίλους χώρους.

-          Χαρακτηρισμούς προσώπων για ποικίλες συμπεριφορές τους...

-          Ιδέες προσωπικές, που γεννήθηκαν από  ποικίλες  αφορμές

Οποιαδήποτε τέτοια γλωσσική διατύπωση μπορεί να είναι  και Έκθεση προσωπικών Ιδεών με το νόημα και τη μορφή που θα δούμε παρακάτω με σαφήνεια - ευκρίνεια, όπως νομίζω.

 

Συνήθως οι  γλωσσικές ανακοινώσεις των ανθρώπων μπορεί να είναι:

          α΄. Αφήγηση εντυπώσεων ή πληροφοριών ή βιωμάτων ή γεγονότων, περιστατικών, που γνωρίζει κάποια/ κάποιος και για  κάποιο λόγο ανακοινώνει σε άλλον / άλλους προφορικά ή γραπτά. Φυσιολογική σειρά των στοιχείων αφήγησης είναι η χρονική  σειρά, φυσιολογική μνήμη: Λογουχάρη από το πρωί σήμερα ασχολούμαι 6 ώρες με αυτό το ζήτημα:...(συνεκτικό στοιχείο  ο χρόνος, όπως εγγράφεται στη μνήμη.

          .β΄. Περιγραφή πραγμάτων , κτισμάτων, τόπων, εικόνων, που εκτείνονται σε χώρο: πάνω κάτω, εμπρός. πίσω,  από πάνω προς τα κάτω, από δεξιά προς τα αριστερά, από την Ανατολή προς τη Δύση...  (συνεκτικό στοιχείο ο χώρος, όπου εκτείνεται κάτι, όπου έχει τοποθετηθεί...)

          .γ΄. Παρουσίαση φαινόμενων που εκτυλίχθηκαν σε χώρο και χρόνο και ενδεχόμενα έχουν κάποια εσωτερική συνοχή (συνέχεια, ακολουθία), που συνδέει αιτιακά τη σειρά των φαινομένων ως αίτια / αποτελέσματα.  Και αυτά συμβαίνουν σε χώρο και εξελίσσονται σε χρόνο.

          .δ΄. Σε όλες τις  παραπάνω ανακοινώσεις ενδέχεται να παρεμβάλλονται παρουσίες ανθρώπων, επώνυμων ή ανώνυμων, ατόμων ή ομάδων, γνωστών ή άγνωστων, που έπαιξαν κάποιο ρόλο ,εκούσιο ή ακούσιο, συνειδητό ή όχι, που επηρέασαν πάντως θετικά ή αρνητικά αυτόν που κάνει την ανακοίνωση (περιγραφή, ή αφήγηση ή απλή παρουσίαση). Αυτός λοιπόν που ανακοινώνει κάτι από τα παραπάνω (που τα είδε ή τα άκουσε ή τα έζησε και τα χάρηκε ή που λυπήθηκε γι' αυτά) είναι ενδεχόμενο να πει ή να γράψει και κάτι για τα πρόσωπα που συνάντησε, για τη στάση τους ή τη συμπεριφορά τους, για τα κίνητρα και τα λόγια τους, για το χαρακτήρα τους. Δηλαδή η οποιαδήποτε αφήγηση - περιγραφή - παρουσίαση- ανακοίνωση μπορεί να συνοδεύεται ή να εμπλουτίζεται με χαρακτηρισμούς προσώπων για τις πράξεις τους ή τις παραλήψεις τους, για τις συμπεριφορές τους και τα  πιθανά κίνητρά τους. Από πού προκύπτουν τα στοιχεία  χαρακτηρισμού; Από τα λόγια;  Τις κινήσεις; Την αμφίεση; Τους μορφασμούς; Τα γραπτά; Πού φαίνονται τα κίνητρα;

          .ε΄. Όλα τα παραπάνω (πράγματα, πρόσωπα, γεγονότα, συμπεριφορές, αποτελέσματα...των παραγράφων α΄- δ΄)  είναι πιθανό αυτός που τα παρουσιάζει να τα έχει ζήσει ως βιώματα προσωπικά ή ως διαβάσματα και ακούσματα (γνώση άμεση ή έμμεση). Και όλα είναι πιθανό να έχουν προκαλέσει σ' αυτόν

-         Ευχαρίστηση ή δυσαρέσκεια, χαρά η θλίψη.

-         Αντίστοιχες αξιολογικές κρίσεις[1] για πρόσωπα, συμπεριφορές, άμεσα αποτελέσματα ή απώτερες συνέπειες και Στοχασμούς, σκέψεις για τα ανθρώπινα δρώμενα και τα φυσικά φαινόμενα, για τη μοίρα του ανθρώπου να υποτάσσεται σ' αυτά ή τη δυνατότητά του να αντιτάσσεται, να αποφασίζει ελεύθερα, να δρα, να δημιουργεί τα το μέλλον του, να αξιοποιεί τις δυνάμεις της  φύσης, να  έχει οδηγό στη ζωή του τη συνείδησή[2] του και συνειδητά να συνεργάζεται με τους συνανθρώπους του δημιουργικά, ωφέλιμα για όλους.

.στ΄. Όσο πιο προσεκτικά δουλεύει στο μυαλό του, στην ψυχή του όλες αυτές τις χαρές ή θλίψεις, γενικά τις συγκινήσεις και τις σκέψεις του και τα όνειρά του για βελτίωση των πραγμάτων, τόσο πιο πού συνειδητοποιεί ότι δημιουργεί κάποιες καινούργιες ιδέες[3]  που μπορεί να τις διαμορφώσει σε γνώμη συγκροτημένη και να κάνει πρόταση σχετική  στους γείτονες, στους φίλους, στους συνοδοιπόρους του για να συνεργαστούν και να έχουν καλύτερα αποτελέσματα στους προσπάθειές τους. Η πρότασή του βέβαια θα είναι ΄Εκθεση Ιδεών για το προκείμενο ζήτημα.

.ζ΄. και εύλογα διαισθάνεται ό τι η Έκθεση Ιδεών του θα εκτιμηθεί  πιο πολύ αν διατυπωθεί σωστά (προφορικά ή γραπτά) αν θα έχει:

  •      Ακρίβεια πληροφοριών

  •     Ανάλυση των εννοιών[4] που απαιτούνται για τη διατύπωση της όλης Έκθεσης Ιδεών και των επιμέρους προτάσεων.

  •      Ορθή διατύπωση και σαφήνεια προτάσεων.

  •    Συλλογιστική δομή (από εξακριβωμένες πληροφορίες που οδηγούν  προς λογικά συμπεράσματα). Ένα δείγμα: επειδή οι παιδαγωγοί υποστηρίζουν ότι η αφομοιωτική ικανότητα των παιδιών 12-14 χρόνων επιτρέπει να μάθουν σε μια διδακτική ώρα γύρω στις 6-10 καινούργιες έννοιες, αναρωτιέμαι μήπως είναι πολύ παραφορτωμένη  η σελίδα η πρώτη του σχολικού βιβλίου Αρχαία Ελληνική  Γλώσσα (για την Α΄ Γυμνασίου), όπου βλέπω 18 λόγιες φράσεις - προτάσεις με υπερδιπλάσιες άγνωστες για τα παιδιά έννοιες και μάλιστα με γραμματικές μορφές μη οικείες γι' αυτά τα παιδιά τα 12χρονα. Μπορεί καθένας να δει, να στοχαστεί λογικά να συμπεράνει.

  •     Πληρότητα λόγου (τα δεδομένα της πραγματικότητας, πειστικές εκτιμήσεις, εφικτές λύσεις μέσα στις ορατές ή προβλέψιμες συνθήκες, συγκεκριμένη Πρόταση.

.η΄. Σε όλες τις μορφές γλωσσικής έκφρασης του ανθρώπου (από την απλή περιγραφή αντικειμένων ως την πιο υπεύθυνη διατύπωση Έκθεσης Ιδεών του) μπορούμε να διακρίνουμε μερικά ακόμη λεπτά στοιχεία της γραφής του, ίσως αποκαλυπτικά της προσωπικότητάς του. Τότε μιλάμε για :

  •     Ύφος και ήθος του λόγου.

  •     Επίπεδα βεβαιότητας που εκφράζονται με το λόγο (π.χ. γνωρίζω με βεβαιότητα, νομίζω ότι, πιστεύω, αμφιβάλλω, αμφισβητώ...).

  •    Εννοιολογικές αποχρώσεις και ίσως ιδεολογικές προτιμήσεις. Για τις πτυχές αυτές του λόγου θα χρειαστούμε ειδικό φωτισμό και ειδική ανάλυση με ειδικό άρθρο.

 


[1] Έτσι ονομάζονται οι κρίσεις που περιέχουν και τη γνώμη κάποιου για την αξία πράγματος ή προσώπου για το οποίο κάνει λόγο. Παραδείγματα: μείναμε σε ένα πολύ καλό ξενοδοχείο, όπου και συνεργαστήκαμε με δυο πολύ καταρτισμένους εκπαιδευτικούς.

[2] Ειδικό άρθρο για το νόημα του όρου Συνείδηση έχουμε προωθήσει στο Διαδίκτυο (www.voros.gr )

[3]     Για μια πρώτη προσέγγιση στο νόημα του όρου θυμίζω την ετυμολογία του: από την ίδια ρίζα με το γραμματικό τύπο είδα (π.χ. μία εικόνα) είναι και η προστακτική ιδέ (π.χ. τούτη την εικόνα). Ιδέα (από την ίδια ρίζα) σημαίνει νοητή εικόνα που τη συλλαμβάνει ο νους, η φαντασία μας. Και ενδέχεται κάποιος συνομιλώντας για κάτι να πει: σε σχέση με το θέμα αυτό έχω την ακόλουθη ιδέα...

 

[4] «Αρχή σοφίας η ονομάτων επίσκεψις» (αρχή σοφού λόγου είναι η προσεκτική ανάλυση των λέξεων που χρησιμοποιούμε για να διατυπώσουμε τις ιδέες και τις σκέψεις μας. Αυτή την άποψη διατύπωσε  κατά την Αρχαιότητα ο Αντισθένης ,ένα από τους λεγομένους Σωκρατικούς (πρώτα ακροατές και έπειτα συνεχιστές του σωκρατικού στοχασμού).

 

 

Copyright © 2006 F. K. Voros

url: www.voros.gr     e-mail:  vorou@otenet.gr

 

Τεχνική/Διαφημιστική Υποστήριξη: www.fora.gr

 

 
 

 

 
Κεντρική /Εισαγωγικό σημείωμα / Επικαιρότητα / Εκπαιδευτική διαδικασία / Παιδαγωγική / Διδακτική Πρακτική /Επιστήμη / Ιστορία / Φιλοσοφία / Φιλοσοφία της Εκπαίδευσης/ Θέματα Γενικής Παιδείας/ Βιογραφικό / Ψηφιακή Βιβλιοθήκη / Επικοινωνία