Δημητρίου Ν. Παπαναούμ

ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΟ ΤΣΙΑΡΟΥΣΙΝΟ.

 

  .......................................

Παναΰρια να τα πης κι τούτα π' ιένουντζι τώρα: Καν τζίπουτας. Δεν είνι παναΰρια. Είνι πιριέλια. Σιβαίν' οι κατσιμιντζιρέοι  στ' αυτουκινητου, άλλοι καβαλικεύν τουν πουρδαλά, κρημνούν κι τα τρανζιστόρια που τουν ώμου,  χάνουντζι που τα μάτια σ'  σα διμόνοι κι ιατς σην Παναΐα.

Ως που να φερς μια γύρα, ιατς πάλι αμπρουστά σαν τ' αϊρκά. ' Αιντζι ισύ τώρα, πε μ' , ήμαν στου  παναΰρ κι ύρσα. 'Ι, ι, ...... η μαύρη μ΄! Πού ήσαν, καμπουθινά, τι έφκιανις, κάντζίπουτας. Αυτό είνι κι του θκο τς τώρα. Ικείνα τα χρόνια τι του θελτς, τι του υρεύς άλλου ήταν.

Σέβινιν ου Αύγουστους, ίγλιπις τα πιδιά χα να πιαλήσν να καπαρώσν τα καλύτιρα τ' άλουγα. ' Αλλοι πούχαν  θκατς χα να σωσν τ' αλώνια γλήγουρα, χα να τα βαλν να ξιαπουστασν ια ναχν κουβέτι να πιαλούν. ΄Αλλα πιδιά  τάγλιπις μι του γκίλιαντρου στου χέρ' κάρφουναν τρουύρ απού 'ν τρύπα κιαμέτ καρφιά χουρίς κιφάλια, αγόραζαν έξουδα κι κάθουνταν ώρις στουν ίσκιου που κατ' που ΄μ πιρουγλιά κι' έπλικαν κουρδόνια κι έφκιαναν φούντις κι πιαλούσαν απάν' κατ' να βρουν σκλίβις, καθρέφτις κι ιάσβουν να στουλίσν του λιμό κι του μέτουπου που τ' άλουγα, τα μλάρια κι τα γουμάρια ια να παν στου παναΰρ σην Παναγιά στου Τσιαρούσινου.

Οι τρανήτιρ' πάλι σκώνουνταν μισάνυχτα να προυφτάσν του Μουχαρέμ στου Λιαψίστι κι να τουν καπαρώσν μι του τζουρνά κι τ' άργανα, ιατσί χουρίς άργανα δεν καταλάβινις Παναΐα. Πρώτα τ' άργανα κι' ύστιρα τ' άλλα τα λαλούμινα. Οι καυγάδις π' ιένουνταν ια τ' άργανα κάθι χρόνουν ήταν μη ρουτάς. Ου Στέριους μ' ακόμα έχει του σμάδ' στουν ουπισνό τ' π' τουν σούχλτσιν μι τη φότζια ου Ντιόντιους , Θε σχουρέστουν.

Ημείς πάλι οι υναίκις είχαμι δεν είχαμι ιουρτάσιου, καθάρζαμι τς δρόμ' που τσις πέτρις, φουκαλνούσαμι του νουβουρό, έφκιανάμι τα γράμματα ση μισιά κι' ασβέστουνάμι όλου του σπίτσι. Έπλυνάμι τις κόκκινις τις βιλέντσις π' χα να βάλν  στα σαμάρια κι στις σέλις οι παναϋριώτι, έπλυνάμι κι τις τσιότρις π' θα τις 'επιρναν ιουμάτσις κρασί στου παναΰρ κι κουντά του δεκαπενταύγουστου ζύμουνάμι τις τούρτις κι τσις στόλτζαμι μι σπόρια.

Ξημέρουνιν του Δεκαπενταύγουστου. Απ' τ' Θιου τη νύχτα σκώνουνταν μκροι τρανοί να τοιμαστούν. 'Εδουνιν ου Θός την μέρα κι ιόμζαν κόσμουν οι δρόμ' ια να σιριανίσν τσ παναϋριώτι. Κι' ιατς καβαλλάρδις μι τρίγουνα μαντήλια στου σβέρκου τς. Πιρνούσαν καμαρουτσοί κι δεν ήξιρις τι να προυτουκοιτάξ' . Τις κόκκινις τις βιλέντσις, τις φούντις, τις κουρδέλις στις νουρές, τ' άργανα, τς τζουρνάδις, τα λαλούμινα;

Τσι να σπω, άχαρ. Έτσι ια ρίχνουνταν του πλιουχάρ' μ' κι' όλα τα μέσα άντα τάγλιπα αυτάια. Μώρχουνταν να κλάψου που τη χαρά μ'. Αυτά όντας πάϊναν. Μ' όντας υρνούσαν κι τς καρτιρούσαμι στου εικουνουστάσι; Κι τότις  ήταν μια μουρφάδα, Μπρουστά τα λαλούμινα  κι' ουπίσ' οι καβαλλάρδις μι τις τσιότρις στου χερ' , χόριυαν απάν' στ' άλουγα κι τραγδούσαν κι' άμα έφταναν στα σπίτια πούχαν Παναϊώτην ρουκώνουνταν καβάλλα ως τη μισιά στα σανίδια κι κιρνιούνταν. Κατά ν΄αργασνή, πόπιφτιν ου ήλιους, άφναν τ' άλουγα, γκιζιρούσαν στα σπίτια κι ξημιρώνουνταν τύφλα στου μιθύσι.....

..........................................................

Λεξιλόγιο

άργανα= τεράστια βαρελοειδή τύμπανα

αργασνή : αργασνίζει=βραδυάζει

άχαρ=καυμένη

γκιζιρώ=γυρίζω εδώ κι εκεί

γκίλιαντρος=καρούλι ραψίματος

γράμματα=πλαίσια ασβεστόχριστα πλακών μέσα κι έξω από τη μεσόπορτα

έξουδα =χρωματιστές μάλλινες κλωστές

ιάσβους=κομμάτι δέρματος ασβού

κατσιμίντζιρας= διαβολάκος

κουβέτι=αντοχή;;;;;

μισιά= εσωτερική είσοδος σπιτιού

νουβουρός=αυλή σπιτιού

πιριέλια=κοροϊδίες

πλιουχάρ=περιοχή στομάχου και διαφράγματος

πουρδαλάς=μοτοσυκλέτα

ρουκώνουμι=εισδύω

σκλίβα=δόντι αγριόχοιρου

τσιότρα=σφαιρικό ξύλινο δοχείο για κρασί

φότζια=σουγιάς, μαχαίρι που διπλώνει

φουκαλνώ=σκουπίζω

 

(Απόσπασμα  από τη Δεκαπενταυγουστιάτικη ηθογραφία του Δ. Παπαναούμ, ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΟ ΤΣΙΑΡΟΥΣΙΝΟ.

Η ηθογραφία πρωτοδημοσιεύτηκε  στο βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών βιβλίο ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ. Το βιβλίο εκδόθηκε στη Θεσσσαλονίκη το 1968  στη σειρά της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών:  Μακεδονική Βιβλιοθήκη. Ευχαριστούμε θερμά την κόρη του Δ. Παπαναούμ  κ. Σουζάννα Παπαναούμ-Σιάπαντα που μας  παραχώρησε το κείμενο.)

 

 

Η εφημερίδα μας : Γιατί βγήκαμε στο διαδίκτυο   Οι ξενιτεμένοι μας /The column of emigrants Επικοινωνία   Αφιερώματα  Αρχείο   Συνεργάτες/   Σιάτιστα: η πόλη μας:   Τοπική Ιστορία    Ξενάγηση στην πόλη    Ετυμολογικά   Η στήλη της Αννας    Συνεργασίες  Τοπικά νέα/   Εκπαίδευση: η φροντίδα μας :   Τα Εκπαιδευτικά  Ιστορία   Η γωνιά του βιβλίου   Παιδεία   Συνεργασίες /  Προτάσεις : www.siatista.gr   /www.voros.gr                              Κεντρική σελίδα