Αρχοντικό Δόλγκηρα

Είναι κτίσμα του 1700 με 1730 . Ο ζωγραφικός διάκοσμός του πραγματοποιήθηκε περί το 1840 από λαϊκούς ζωγράφους που έφερε στη Σιάτιστα από την Κωνσταντινούπολη ο ιδιοκτήτης του Δημήτριος Δόλγκηρας, έμπορος. Παραχωρήθηκε από τους κληρονόμους Δόλγκηρα στον Μορφωτικό –Πολιτιστικό Σύλλογο «Μαρκίδες-Πούλιου» για χρήση. Ο σύλλογος το αναστήλωσε με δικούς του πόρους, έκτακτες συνδρομές-εισφορές μελών, γενναίες δωρεές των απανταχού Σιατιστινών, προσφορά προσωπικής εργασίας μελών του Συλλόγου, αλλά και χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης LEADER II. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αναστήλωσης το 2003 το Αρχοντικό λειτουργεί πια ως Λαογραφικό Μουσείο, ευπρεπισμένο με αντικείμενα διακοσίων και πλέον χρόνων που τα δώρισαν οι απανταχού Σιατιστείς1.

Στο κατώι του Αρχοντικού υπάρχουν αραδιασμένα χαλκώματα που υπήρχαν στο σιατιστινό νοικοκυριό. Πάνω από τη σκάλα που οδηγεί στο ανώι συναντούμε το παραδοσιακό σιατιστινό κεραστάρι, με τα κρυστάλλινα ποτήρια και τα σιόλια, τις γκουργκουλιάτες, τις πορσελάνινες πιατάντζες και γενικά όλα τα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι Σιατιστινές για να κεράσουν στους επισκέπτες τα γλυκά, τους ξηρούς καρπούς και τα κρασιά τους. Πάνω από το κεραστάρι, στον τοίχο υπάρχει το παραδοσιακό σιατιστινό εικονοστάσι. Η τοιχογραφία στη ζωφόρο, στο ανώι, είναι το μόνο τμήμα που βρέθηκε αυτούσιο πριν από την αναστήλωση και απεικονίζονται σ’ αυτήν ειδυλλιακά τοπία, όπου συνυπάρχει το οικιστικό με το φυσικό περιβάλλον2. Στην κρεβατοκάμαρα υπάρχει η «νυφική παστάδα» με τα νυχτικά της πρώτης νύχτας του γάμου, ενώ στον τοίχο κρεμασμένη διακρίνεται η πετσετοθήκη, που συμεριλαμβανόταν στα προικιά της νύφης, και τα παράθυρα στολίζονται με κατάλευκα πλεκτά κουρτινάκια. Στον καλό οντά τα μιντέρια3 σχηματίζουν το χαρακτηριστικό Π που συναντούσαμε σε όλα τα σπίτια και είναι στρωμένα με σιατιστινά στρωσίδια, ενώ στη μέση υπάρχει το παλιό μαγκάλι. Στον καφέ οντά σε πρώτο πλάνο  αντικρίζουμε την αυθεντική Σιατιστινή νυφιάτικη στολή (στόφα, ποδιά από γνήσιο μετάξι, κλειδώματα, λιμπαντές, υφαντή "ηλιασμένη" πουκαμίσα), ένα μπαούλο διακοσμημένο με φίλντισι, εργόχειρα και μικροέπιπλα.

 

Σιολι, το = κυκλικό, πλατύστομο, βαθουλό κάπως, μικρού μεγέθους γυάλινο σκεύος χρήσιμο για κέρασμα γλυκών κουταλιού, Λευτέρης Κουφογιάννης http://www.siatistanews.gr/etymologika/1004etymologika1.html#6

Γ(κ)ουργ(κ)ουλιάτου, η =φιάλη με χοντρή κοιλιά και ψηλό λαιμό, Λευτέρης Κουφογιάννης, http://www.siatistanews.gr/etymologika/1004etymologika1.html

Πιατάντζα, η = μεγάλο πιάτο, πιατέλα.

 ------------------------- 

1Από την ιστοσελίδα του συλλόγου http://www.markides.gr/

2 http://www.siatistanews.gr/0803/dol019.html

3Μιντέρια: Ξύλινες σταθερές κατασκευές, οι οποίες έπιαναν στα καλά δωμάτια τις τρεις πλευρές του δωματίου, σχηματίζοντας Π.

ΠΗΓΗ

Καλλιόπης Μπόντα-Ντουμανάκη, Από την Πολιτιστική Κληρονομιά της Σιάτιστας: ΙΙ. Εκκλησίες-Αρχοντικά-Δημόσια κτήρια.