ΟΔΟΣ: Μοσχοπόλεως

Σύμφωνα με ερευνητές ο πρώτος συνοικισμός πρέπει να δημιουργήθηκε γύρω στα 1330 μ.Χ. Ο Ι. Παπαδριανός μιλάει για μικρό συνοικισμό κτηνοτροφικού χαρακτήρα Βλαχοφώνων Ελλήνων το 15^ο αιώνα.

Σιγά-σιγά, από το 17^ο αιώνα και μετά, από πόλη βοσκών μεταμορφώθηκε σε μια πολύ πλούσια πόλη εμπόρων. Το εμπόριο των κατοίκων της γινόταν με την Αυστρία, Ουγγαρία και Γερμανία.

Ταπητουργία, υφαντουργία, επεξεργασία χαλκού και αργύρου, ξυλογλυπτική είναι κάποιες από τις πολλές ξακουστές βιοτεχνίες της.

Στα μέσα του 18^ου αιώνα αριθμούσε 40.000 ψυχές, της έχει μάλιστα αποδοθεί ο τίτλος « Αι Αθήναι της Τουρκοκρατίας».

Πολλά από τα χρήματά τους οι Μοσχοπολίτες τα διέθεσαν για την παιδεία.

Είχε, το 1730, μια από τις καλύτερες Ελληνικές Σχολές της εποχής της και 14 χρόνια αργότερα η Σχολή αυτή αναβαθμίστηκε με ανώτερο κύκλο σπουδών και ονομαζόταν «Νέα Ακαδημία».

Το 1720 είχε το 2^ο ελληνικό τυπογραφείο. Δυστυχώς η οικονομική της άνθηση προκάλεσε τη ζήλεια των γειτόνων κι έτσι τουρκαλβανικές ορδές το 1769 την ερήμωσαν. Χαρακτηριστικά σε κώδικα αναφέρεται:

Οι κάτοικοι της διασκορπίσθηκαν σε Ελλάδα και υπόλοιπη Ευρώπη. Τότε ήρθαν και στη Σιάτιστα πολλές οικογένειες (Ζυγούρης Φίλιππος, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ.47).

Κάποιοι κάτοικοι ξαναγύρισαν, δημιουργήθηκε ξανά η πόλη, για να ερημωθεί ξανά το 1788.

Η τελειωτική καταστροφή επήλθε το 1916 από Αλβανούς <Σαλή-Μπούτκα>, όταν την ευθύνη της περιοχής είχαν οι Γάλλοι (Σκενδέρης σελ. 124-125), και από τοτε μιλάμε για μια εξαφανισμένη πολιτεία.

Σήμερα οι ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες μιλούν για έναν οικισμό περίπου 700 κατοίκων, στο δρόμο Κορυτσάς –Βερατίου σε απόσταση περίπου 25 χιλιομέτρων από την Κορυτσά. και … πολλά, μα πάρα πολλά ερείπια μιας πολιτείας, της ξακουστής Μοσχόπολης!

[1] μπορτζιλήδες=ισχυροί τοπάρχες μπέηδες και αγάδες, οι οποίοι έναντι χρηματικής αμοιβής αναλάμβαναν να «προστατεύουν» την κοινότητα από οποιεσδήποτε εξωτερικές πιέσεις, (εκβιασμούς, επιδρομές συμμοριών και ατάκτων στιφών). Όταν οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να πληρώσουν το χρέος (μπόρτζι στα τουρκικά), υπέγραφαν χρεωστικά ομόλογα -τα γραμμάτια της εποχής- ή «πουλούσαν» τα κτήματα της κοινότητας στους μπορτζιλήδες, που, για να εισπράξουν τα «χρέη», κακοποιούσαν τους κατοίκους (Μαρτινιανός Ιωακείμ, Η Μοσχόπολις 1330-1930, σελ. 168 και μετά, και Μέγας Χ. Αναστάσιος, Μοσχόπολη και Σιάτιστα στα ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΑ 19-20, σελ. 26).

ΠΗΓΕΣ

Βελλιανίτης Θεόδωρος, Μία εξαφανισθείσα πόλις: η Μοσχόπολις της Β. Ηπείρου, Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος, τόμος 1ος, αρ. 1 (1922).

Ζυγούρης Φίλιππος, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ.47.

Μαρτινιανός Ιωακείμ, Μητροπολίτης Ξάνθης, επιμέλεια Στίλπωνος Κυριακίδου, Η Μοσχόπολις 1330-1930.

Μέγας Χ. Αναστάσιος, Μοσχόπολη και Σιάτιστα, περιοδικό Σιατιστινά, τεύχος 19-20.

Παπαδριανός Ιωάννης Α., εισήγηση στο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟ με θέμα ΜΟΣΧΟΠΟΛΙΣ, που έγινε στη Θεσσαλονίκη το 1996.

Σκενδέρης Κωνσταντίνος Χ., Ιστορία της αρχαίας και συγχρόνου Μοσχοπόλεως.

Σωτηρόπουλος Χαρίλαος, Ιστορία της αρχαίας και συγχρόνου Μοσχοπόλεως και η μονή Ιωάννου του Προδρόμου, Μακεδονικόν Ημερολόγιον Ν. Σφενδόνη 1927.

Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σιάτιστας με αριθμό 263/90.