ΟΔΟΣ: Θεοδώρου Μανούση

 

 

 

 

Μανούσης Θεόδωρος

(1793-1858),

ένας από τους πρώτους καθηγητές

του Πανεπιστημίου Αθηνών,

μεγάλος ευεργέτης της Σιάτιστας.

O Θεόδωρος Μανούσης γεννήθηκε στη Σιάτιστα το 1793. Ανήκε σε οικογένεια πραματευτάδων. Ο πατέρας του ήταν εγκατεστημένος στη Βουδαπέστη και αποφάσισε να μεταφέρει την οικογένειά του στη Βουδαπέστη για μόνιμη εγκατάσταση, όταν ο Θεόδωρος ήταν 3 χρονών. Οι τουρκικές αρχές απαγόρευσαν την αναχώρηση της οικογένειας, αρνούμενες να εκδώσουν το απαραίτητο διαβατήριο, (τεσκερέ).

Η οικογένεια όμως έφυγε κρυφά – νύχτα με άλογα που τα πόδια τους τα είχαν κατάλληλα τυλίξει, για να μην ακούγεται το ποδοβολητό τους, και τον μικρό Θεόδωρο τον μετέφεραν κοιμισμένο μέσα σ’ ένα κοφίνι.

Μέσω Θεσσαλονίκης έφτασαν με αυστριακό πλοίο στην Τεργέστη κι από εκεί στη Βουδαπέστη.

Εκεί ο μικρός Θεόδωρος πολύ γρήγορα άρχισε σπουδές με τον έμπορο και λόγιο Γεώργιο Ζαβίρα. Το 1808, έχουν πεθάνει και οι δυο γονείς του, ήρθε στη Βιέννη προστατευόμενος του θείου του Ιωάννη Μανούση.

Συνέχισε σπουδές Φιλολογίας και Φιλοσοφίας σε γερμανικά και Ιταλικά Πανεπιστήμια και ταυτόχρονα ασχολήθηκε με το εμπόριο, που του εξασφάλιζε  οικονομική άνεση και ανεξαρτησία.

Ο Θ. Μανούσης δεν μπόρεσε, ενώ το επιθυμούσε, να κατεβεί στην Ελλάδα μόλις κηρύχτηκε η Επανάσταση. Είναι γνωστή η απαγόρευση μετάβασής του στην Ελλάδα, όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση*, επίσης είναι γνωστή -από αυστριακά έγγραφα- η μυστική στη συνέχεια εθνική δράση του στην Αυστρία, όπου σε συνεργασία με φιλέλληνες συγκεντρώνει πληροφορίες, αποστέλλει υλικό στην επαναστατημένη Ελλάδα, η παρακολούθησή του από τις αυστριακές αρχές, η σύλληψη και η επί τετράμηνο φυλάκισή του**.

Διαβατήριο τελικά του δόθηκε το 1828. Στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε οριστικά το 1835.

Το 1837 συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρώτους διορισθέντες καθηγητές του νεοσύστατου Εθνικού Πανεπιστημίου μας.

Ο Θεόδωρος Μανούσης πέθανε στην Αθήνα την 1η Νοεμβρίου 1858. Ο Φ. Ζυγούρης στο βιβλίο του Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ. 426, σημειώνει:

«Όποιος επισκέπτεται και περιεργάζεται το νεκροταφείο των Αθηνών θα συναντήσει το ακόλουθο επιτύμβιο επίγραμμα, έργο του καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών Φιλίππου Ιωάννου, εις Θ. Μανούσην, Αρεοπαγίτην και καθηγητήν της Ακαδημίας (1858).

<Ελεύθερη απόδοση: Πατρίδα τού έλαχε η Σιάτιστα, πόλη της Μακεδονίας, ήταν φημισμένος λειτουργός των Πιερίδων (μουσών), που τέρπουν τον νου, ο Θεόδωρος στο επώνυμο Μανούσης, διαπρεπής για τις γνώσεις και τη σωφροσύνη του. Για μακρό χρονικό διάστημα δικαστής αυτός στο θώκο του Αρείου Πάγου κρατούσε τη ζυγαριά της Δικαιοσύνης όμοια και ίσα για όλους.

Επί μακρόν έπειτα, από την έδρα της νεότευκτης Ακαδημίας, έχυνε τα νάματα της σοφίας στους νέους.

Έτσι, όταν πρεσβυγενής έφυγε από τη ζωή, τον πένθησαν όλοι οι άρχοντες (οι αρχές) και οι μαθητές του και εδώ τον κήδευσαν με τις δέουσες τιμές>.

<πρεσβυγενής= πρωτότοκος/ παλιότερος

Οι πρεσβυγενείς= γέροντες>.

Κληροδότησε στη γενέτειρά του τη Βιβλιοθήκη του, η οποία και έγινε ο πυρήνας της Μανούσειας Δημόσιας Κεντρικής Ιστορικής Βιβλιοθήκης Σιάτιστας, και χρήματα, με τα οποία δημιουργήθηκε το Μανούσειο Κληροδότημα.

Την προτομή του, που βρίσκεται στο Πάρκο Νικολάου Δήμου στη Σιάτιστα, φιλοτέχνησε ο γλύπτης Μιχαήλ Τόμπρος. Η κατασκευή της χρηματοδοτήθηκε από το προϊόν εράνου που διενήργησε ερανική επιτροπή, το 1957, με πρωτοβουλία του μακαριστού Μητροπολίτη Ιακώβου. Τα αποκαλυπτήριά της έγιναν το Νοέμβριο του 1958.

 

ΠΗΓΕΣ

Αρχείο Γεωργίου Μ. Μπόντα.

Διαθήκαι και Δωρεαί υπέρ του Εθνικού Πανεπιστημίου μετά διαφόρων σχετικών εγγράφων από της ιδρύσεως αυτού μέχρι τέλους του 1899.

Δάρδας Αναστάσιος, Ίδρυση και λειτουργία του Τραµπαvτζείου Γυµvασίου Σιατίστης με την εποπτεία της Εκκλησίας. Συµβoλή στην εκκλησιαστική και εκπαιδευτική ιστορία της Δυτικής Μακεδονίας.

Ζυγούρης Φίλιππος, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ. 426.

Ιωάννου Φίλιππος, Φιλολογικά Πάρεργα.  

**Λάιος Γεώργιος, Ανέκδοτες επιστολές και έγγραφα του 1821, Ιστορικά Δοκουμέντα από τα Αυστριακά Αρχεία.

Λάιος Γεώργιος, Η Σιάτιστα και οι εµπορικοί οίκοι Χατζηµιχαήλ και Μανούση (17ος-19ος αι.).

Χατζής Δημήτριος, «Θεόδωρος Μανούσης, ο πρώτος Καθηγητής της Ιστορίας εν τω Εθνικώ Πανεπιστημίω».

Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό Εκδοτικής Αθηνών, τόμος 5ος.

*Εφημερίδα ΑΘΗΝΑ, φύλλο 5ης Νοεμβρίου 1858, σελ. 2, όπου ο Λόγος Επικήδειος εις Θεόδωρον Μανούσην… εκφωνηθείς υπό του καθηγητου της θεολογίας Κωνσταντίνου Κοντογόνου.

Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σιάτιστας με αριθμό 263/90.

Φωτογραφία: από το βιβλίο Σιατιστέων Μνήμη, Λεύκωμα του Συλλόγου Σιατιστέων Θεσσαλονίκης, επεξεργασία Ματίνας Αγκά.