ΟΔΟΣ: Γεωργίου Ζαβίρα

Ο Γεώργιος Ζαβίρας γεννήθηκε στη Σιάτιστα στις 28 Μαΐου του 1744. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ιωάννης και η μητέρα του Αγνή. Είχε έναν αδελφό, τον Κωνσταντίνο. Ο πατέρας του είχε σπουδάσει φαρμακοποιός στην Ιταλία και ασχολούνταν με το εμπόριο. 

Ο Γεώργιος Ζαβίρας άρχισε να μαθαίνει γράμματα από τα 4 χρόνια του. Δάσκαλοί του: ο θείος του Μιχαήλ Παπαγεωργίου, ο τότε σχολάρχης της Σιάτιστας ξακουστός Παπα Μιχαήλ και ο Νικόλαος Βάρκοσης.

Το 1760, στα δεκαέξι του χρόνια, αναχώρησε για την Ουγγαρία με σκοπό να ασχοληθεί με το εμπόριο. Κατά την παραμονή του στην Ουγγαρία παράλληλα με τις επαγγελματικές του ασχολίες παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας κοντά σε Λατίνους μοναχούς και έμαθε ευρωπαϊκές γλώσσες: λατινικά, ιταλικά, γαλλικά, γερμανικά, ουγγρικά και σερβικά και έτσι αργότερα μπόρεσε να μεταφράσει στα ελληνικά μεγάλο αριθμό κειμένων.  Όσο ζούσε στην Ουγγαρία πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για εμπορικούς και πνευματικούς σκοπούς. Ανάμεσα στις πόλεις που επισκέφθηκε ήταν το Βουκουρέστι, η Βιέννη, η Πράγα, το Βερολίνο, η Λειψία, η Φρανκφούρτη, η Χάλλη, η Ιένα κ.ά. 

Πέθανε στο Σάμπατ Σαλασί της Ουγγαρίας στις 28 Αυγούστου 1804.

Την αξιόλογη βιβλιοθήκη του κληροδότησε μετά το θάνατό του στην ελληνική κοινότητα της Πέστης και την υπόλοιπη περιουσία του στον γιο του αδελφού του, τον Κωνσταντίνο, καθώς ο ίδιος δεν είχε αποκτήσει δική του οικογένεια. 

Σύμφωνα με τα όσα ο ίδιος σημείωσε στην αυτοβιογραφία του, έγραψε δεκαέξι πρωτότυπα έργα και δεκαεννέα μεταφράσεις, τα περισσότερα από τα οποία παρέμειναν ανέκδοτα.

Μέσα σ’ αυτά τα ανέκδοτα μέχρι το 1872 έργα ξεχωρίζει το έργο του με τον σύντομο τίτλο ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ. Ο πλήρης τίτλος του δίνει αναλυτικότατα το περιεχόμενο, τον τρόπο συγγραφής του, ενώ διαφαίνεται και ο λόγος της συγγραφής. Τον παραθέτουμε σε ελεύθερη απόδοση:

Νέα Ελλάς δηλαδή Ιστορία των μορφωμένων Ελλήνων, που διακρίθηκαν μετά τη θλιβερή κατάπτωση του Γένους μας και ξανάφεραν στη ζωή τη γερασμένη και ψυχορραγούσα Ελλάδα με τον δικό τους κόπο και ιδρώτα. Σ’ αυτήν περιέχονται σχεδόν όλα τα συγγράμματά τους με την πληροφορία πού και πότε και πόσες φορές εκδόθηκαν. Για όσα δε συγγράμματα δεν έχουν εκδοθεί δίνονται πληροφορίες σε ποιες βιβλιοθήκες της Ευρώπης ή της Ελλάδας βρίσκονται. Η Ιστορία αυτή δημιουργήθηκε με συγκέντρωση πληροφοριών από διάφορους Έλληνες, Λατίνους, Γάλλους, Γερμανούς, Ιταλούς και Ούγγρους συγγραφείς. Επιπλέον με πληροφορίες που προήλθαν και από δικές μου αναγνώσεις πολλών συγγραμμάτων που έχουν εκδοθεί ή είναι ανέκδοτα, όλες αυτές οι πληροφορίες μπήκαν σε χρονολογική σειρά από το Γεώργιο Ιωάννου Ζαβίρα, που κατάγεται από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας.

Λίγες πληροφορίες για την έκδοση του έργου ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ:

Ο Γ.Κρέμος, φιλόλογος και υφηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρότεινε στον Κ. Βουσάκη, πρύτανη του Πανεπιστημίου κατά το ακαδημαϊκό έτος 1870-71, την έκδοση της Νέας Ελλάδος. Ο Κ.Βουσάκης, εκτιμώντας την αξία του βιβλίου, έκανε δεκτή την πρόταση, εξασφάλισε τη χρηματική βοήθεια από τον Θ. Δούμπα και ανέθεσε στον Γ. Κρέμο την έκδοση, στο τυπογραφείο «Εφημερίδος των Συζητήσεων». Ο πρύτανης όμως του επόμενου ακαδημαϊκού έτους Ευθύμιος Καστόρχης ανέστειλε την έκδοση και με εισηγήσεις 3 αρχαϊστών πανεπιστημιακών καθηγητών και συνδρομή άλλων λογίων (π.χ. Κ. Σάθα) αγωνίστηκε να τη ματαιώσει, γιατί τάχα αυτή (εξαιτίας των ορθογραφικών λαθών) δεν τιμούσε το Πανεπιστήμιο. Τη λυσσαλέα αντίδραση, τις επιθέσεις κατά του έργου του Ζαβίρα και του ίδιου του Κρέμου, τις μεθοδεύσεις ματαίωσης της έκδοσης, μεθοδεύσεις που δεν τιμούν πνευματικούς ανθρώπους, αλλά και την πραγματική αιτία όλων αυτών των αντιδράσεων εκθέτει ο Γ. Κρέμος, στην εισαγωγή της έκδοσης (σελ. μ΄-ο΄), όπου υπάρχουν και σημαντικά γράμματα του Κ. Ασώπιου για την αξία του έργου του Γ. Ζαβίρα. Το βιβλίο δεν εκδόθηκε τελικά «εν ονόματι του Πανεπιστημίου», εκδόθηκε από τον Γ. Κρέμο το 1872 και αφιερώθηκε στον Θεοδ. Δούμπα, ο οποίος ήταν και ο χορηγός.

ΠΗΓΕΣ 

Horváth / Χόρβατ Ανδρέας, Ουγγροελληνική Βιβλιογραφία.

FÜVES ÖDÖN, Remarques complémentaires à la nouvelle édition de l oeuvre intitulée "Nea Hellas" de Georgios Zaviras, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ, τόμος 13ος.

Βώρος Φ. Κ., Διάλεξη με θέμα «… την πολιτισμική παρουσία του Μακεδονικού Ελληνισμού στη γενέτειρα και στις παροικίες από τα τέλη του 17ου αιώνα ως τις αρχές του 20ού…».

Γριτσόπουλος Τάσος, Γεώργιος Ζαβίρας, ο Σιατιστεύς, θεράπων του λογίου Ερμού και του Kερδώου.

Ζαβίρας Γεώργιος, Νέα Ελλάς ή Ελληvικόv θέατρον, έκδ. Γεωργίου Κρέµου.

Ζυγούρης Φίλιππος, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ. 401.

Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σιάτιστας με αριθμό 263/90.